İran Cumhurbaşkanı’nın IAEA ile İlişkileri Askıya Alındı

İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu (IAEA) ile işbirliğini sonlandıran yasayı onayladı. Bu gelişme, diplomatik ilişkilerin gerginleştiği bir dönemde yaşanıyor.

Bahsi geçen yasa, geçen hafta İran parlamentosunun onayından geçti.

İran, bu uluslararası kurumun Batılı ülkelerle işbirliği yaptığı ve İsrail’in hava saldırılarını meşrulaştırmaya çalıştığını iddia etti.

IAEA’nın mayıs ayında yayımladığı bir raporda, İran’ın %60 oranında zenginleştirilmiş yaklaşık 400 kilogram uranyum stoğuna sahip olduğu açıklandı.

IAEA Başkanı Rafael Grossi, İran’ın bu seviyede uranyum üreten nükleer silaha sahip olmayan tek ülke olduğunu belirtmişti.

Pezeşkiyan’ın onayladığı yeni yasa, uluslararası gözlemcilerin gelecekteki muhtemel denetleme girişimlerinin İran’ın ulusal güvenlik konseyinin onayına tabi olduğunu belirtiyor.

İsrail’in 13 Haziran’da başlayan ve 12 gün süren askeri harekâtı, İran’ın nükleer tesislerini hedef aldı.

Ayrıca, ABD de bu süreçte İsrail’e destek vererek 22 Haziran’da İran’daki üç nükleer tesisi bombaladı.

24 Haziran’da yapılan ateşkese taraflar hâlâ uymaya devam ediyor.

İran, müzakerelere geri dönmek için ABD’den güvence talep ediyor.

BBC’ye konuşan İran Dışişleri Bakan Yardımcısı Mecid Taht Revançi, ABD’nin Tahran ile diplomatik iletişime devam etmek istemesi durumunda daha fazla saldırıda bulunmaması gerektiğini vurguladı.

Revançi, Trump yönetiminin arabulucular aracılığıyla müzakere masasına dönme isteğini ifade ettiğini, fakat saldırı konusundaki tutumunu net bir şekilde dile getirmediğini belirtti.

ABD ve İran arasında planlanan altıncı dolaylı nükleer müzakere, 15 Haziran’da Muskat’ta yapılması bekleniyordu; ancak İsrail’in saldırıları nedeniyle bu görüşme iptal oldu.

Iran Dışişleri Bakan Yardımcısı Mecid Taht Revançi, Haziran ayı sonunda BBC ile bir röportaj gerçekleştirdi.

Bakan yardımcısı, İran’ın uranyum zenginleştirmeye barışçıl amaçlarla devam edeceğini belirtirken, Tahran’ın bu süreçte nükleer silah geliştirdiği yönündeki suçlamaları reddetti.

Trump, uranyum zenginleştirme seviyelerinin endişe verici boyutlara ulaşması durumunda İran’ı bombalamayı “kesinlikle” düşüneceğini ifade etmişti.

Ancak ABD Başkanı, müzakerelerin bu hafta gerçekleştirilebileceğini belirtmiş olmasına rağmen Revançi henüz herhangi bir görüşme tarihi belirlemediklerini açıkladı.

“Diyalog sürerken, yeni bir saldırı eylemiyle karşılaşacak mıyız?” diye sordu.

BM: ‘İran Aylar İçinde Silah Amaçlı Uranyum Zenginleştirmeye Başlayabilir’

IAEA Başkanı Rafael Grossi, İran’ın “birkaç ay içinde” nükleer silah yapımı için uranyum zenginleştirmeye yeniden başlayabilir kapasitede olduğunu belirtti.

Grossi, ABD’nin 22 Haziran’da düzenlediği saldırıların önemli zararlara yol açtığını, ancak tesislerin tamamen yok edilmediğini savundu.

Donald Trump, bu saldırılara karşı olarak İran’ın tesislerinin tamamen ortadan kaldırıldığını iddia etti.

Rafael Grossi, İran’ın IAEA ile ilişkilerini sonlandırmasına rağmen gelecekte müzakerelerin devam edebileceği umudunu beslediğini söyledi.

İsrail, İran’ın nükleer silah üretimine oldukça yakın olduğunu iddia etmiş ve 13 Haziran’da İran’daki nükleer ve askeri tesislere saldırıda bulunmuştu.

ABD, bu saldırılara katılarak İran’ın Fordo, Natanz ve İsfahan’daki üç nükleer tesisini vurdu.

O zamandan beri hasarın boyutuna dair kesin bir bilgi bulunmuyor.

İran’ın nükleer kapasitesinin tamamen yok olduğunu öne süren ilk kurum yalnızca IAEA değil. Pentagon’un 25 Haziran’da yaptığı istihbarat değerlendirmesinde, ABD saldırılarıyla programın sadece birkaç ay geciktiği belirtildi.

Trump, İran’ın nükleer tesislerinin “tamamen imha edildiğini” öne sürerek, medyayı “tarihin en başarılı askeri operasyonlarından birinin küçümsenmesi” ile suçladı.

• Trump, Pentagon’daki İran raporlarını kaleme alan gazetecilerin işinden edilmesini istedi.

2015 yılında dünya güçleriyle imzalanan nükleer anlaşma gereğince, İran’ın ticari nükleer santraller için gereken %3,67 saflıkta uranyum zenginleştirmesi yasaklanmış ve 15 yıl boyunca Fordo tesisinde zenginleştirme yapılması engellenmişti.

Ancak Trump, 2018’deki döneminde anlaşmayı iptal ederek, bombaların yapımını engelleme noktasında yetersiz kaldığını savundu ve ABD yaptırımlarını yeniden yürürlüğe koydu.

İran, özellikle uranyum zenginleştirme ile ilgili kısıtlamaları ihlal ederek misilleme yaptı.

IAEA’ya göre, 2021 yılında Fordo’da zenginleştirmeye devam etti ve potansiyel olarak dokuz nükleer bomba yapabilmek için yeterli %60 zenginleştirilmiş uranyum birikimi sağladı.

İran’da İsrail Saldırıları Sonrasında Devlet Töreni Düzenlendi

İran’da, 12 günlük çatışmanın ilk gününde hayatını kaybeden komutanlar ve bilim insanları için 28 Haziran’da devlet töreni yapıldı.

Törene on binlerce kişi katılırken, yaklaşık 60 kişi için yapılan anma etkinliğinde tabutlar İran bayrağına sarılı olarak getirildi.

Merkez Tahran’daki Enghelab Meydanı’ndaki törende, 13 Haziran’da ölen İran Genelkurmay Başkanı Muhammed Bakıri, Devrim Muhafızları başkomutanı Hüseyin Salami ve nükleer fizikçilerden Muhammed Mehdi Tehranchi gibi önemli isimler yer aldı.

Toplu ulaşım hizmetleri ücretsiz hale getirilirken, kamu çalışanlarına da bir gün tatil verildi.

Ülkenin dini lideri Ali Hamaney, devlet törenine katılmadı.

• İsrail’in İran saldırılarında hayatını kaybeden üst düzey komutanlar kimler?

İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan da söz konusu törene katıldı.

Ayrıca, en az dört kadın ve dört çocuğun da defnedildiği belirtildi.

• Hamaney: ‘Amerika’ya sert bir yanıt verdik’